Tolhuysch uit de as herrezen

Het Tolhuysch aan de Haarlemmertrekvaart in Oegstgeest is uit de as herrezen. Decennia lang verpauperde de bij velen bekende enclave, maar gelukkig is het ingrijpend gerestaureerd en. Het Tolhuysch kan weer eeuwenlang mee en leidt inmiddels een ‘tweede leven’ als bedrijfskantoor (oude tolgaarderhuis) en een prestigieus restaurant (het oude stalgedeelte). De plek waar nu chef-kok Erik Jansen furore maakt met zijn restaurant Het Tolhuysch, staat bol van de historie. Het Tolhuysch – de naam zegt het natuurlijk al wel – heeft eeuwenlang gefungeerd als de plek waar op het land én op het water tol werd geheven. Niet uit luxe, maar uit pure nood. Met het tolgeld kon bijvoorbeeld het onderhoud van de brug worden betaald. Zo dienden motorfietsen en vaartuigen rond 1950 7,5 cent te betalen om de weg, dan wel het water bij het Tolhuysch te mogen passeren. Automobilisten betaalden het dubbele. De Leidse Vaart, het water langs het Tolhuysch, werd gegraven in 1657 op kosten van de steden Leiden en Haarlem, met de bedoeling als trekschuitverbinding te fungeren. De karakteristieke tolpalen, waarop de wapens van beide steden prijken, dateren uit 1701. Het hoofdgebouw is ongeveer 350 jaar oud, de stal veel ‘jonger’: zo’n 200 jaar. Eeuwenlang vormde het weggetje tussen de tolpalen de enige officiële verbinding tussen Haarlem en Leiden. En tot 1988 liep de Haarlemmertrekvaart (officieel de S54) langs het Tolhuysch, dwars door de tolpalen. Die hadden natuurlijk veel te lijden: in de jaren tachtig wurmden dagelijks 4000 automobilisten en 2500 scholieren zich er doorheen. Pas daarna werd de zo druk bereden asfaltweg pal naast de enclave geopend en verrees de monumentale muur, die het monument van het verkeer moest scheiden. Waar de meeste hekken en tolhuizen in de regio zijn verdwenen, kan iedereen nu van ‘ons’ Tolhuysch genieten. Waar het de laatste decennia een kwijnend bestaan leidde omdat er anderhalve eeuw niets aan onderhoud is gedaan, prijkt het nu fier en ook vanaf de weg goed zichtbaar. Het complex is grondig gerestaureerd; projectontwikkelaar Menno Smitsloo heeft er jarenlang ziel en zaligheid ingelegd en daarbij niet op een ‘tolcent’ meer of minder gekeken. Waarbij in het oog werd gehouden dat het gebouw ‘boers’ van opzet is; voor luxe en verfraaiing was immers nooit geld. Geen steen bleef onberoerd en ook het 200 meter lange jaagpad, evenals een nieuwe oude boomgaard, zijn pronkstukjes. Natuurlijk is ook de oude ‘Tolhuysch’-naam in ere hersteld. Zonder één eurocent te betalen kunnen gasten er hun bootje aanleggen of auto parkeren om in de tot restaurant verbouwde koeienstal te dineren.

Restaurant Tolhuysch voorziet in grote behoefte

Alsof het er altijd is geweest.. Het restaurant ‘Het Tolhuysch’ is sinds half augustus 2004 geopend en: ja, het loopt fantastisch. Patron-cuisinier Erik Jansen is zelf niet in de laatste plaats overdonderd door het snelle succes. Diverse lovende verhalen in de pers vielen hem al ten deel en de reacties van gasten zijn in het algemeen positief tot laaiend enthousiast. Het Tolhuysch heeft in die korte tijd al een groot aantal ‘stamgasten’ die de sfeer van getrommeld hardsteen, eeuwenoude stenen en een sfeervolle schouw gaarne op zich laten inwerken. Klaarblijkelijk was er in de Leidse regio behoefte aan een restaurant in dit hoge segment. Erik Jansen is in het horecawereldje bepaald geen onbekende. Hij is een leerling van de bekende topkok Henk Savelberg. Velen kennen hem uit de periode dat hij restaurant Latour in het Noordwijkse Huis ter Duin runde en/of uit de periode dat hij een eigen restaurant draaide in het Brabantse Goirle. Een restaurant dat Jansen ogenblikkelijk te koop zette toen hij hoorde dat de stallen van het Tolhuysch als zodanig beschikbaar kwamen. En nu weet niemand meer beter of hij kookt zes avonden per week de sterren van de hemel. Schaal- en schelpdieren zijn specialiteiten van de chef-kok, maar een stukje wild in de tijd van het jaar schuwt hij evenmin. Geïnspireerd raakt hij ook als gasten de invulling van het menu aan hem overlaten en zich laten verrassen. Tot zover het innerlijk van het monument tegenover de wijk. Wat de buitenkant betreft: eigenaar/ontwikkelaar Menno Smitsloo is sinds de restauratie bedolven onder de complimenten over dit ‘stukje Betuwe’. Het enthousiasme geldt met name de nieuw aangebrachte 60 en 50 jaar oude appel- en perenboomgaard – die na twee weken al in bloei stond! - alsmede het 350 jaar oude Tolhuysch zelf. Na een kwijnend bestaan prijkt het weer trots en fier langs de Haarlemmertrekvaart. Ook ’s avonds is het goed zichtbaar, want door vele spots aangelicht.

Te bereiken onder www.tolhuysch-restaurant.nl en telefoonnummer 0031-71-3013787